Mentor Liderlik Danışmanlık

İsminden ve fikirlerinden bu köşede sık sık bahsettiğim Manfred Kets De Vries 2008 yılının sonunda Uluslararası Liderlik Derneği’nin Hayat Boyu Başarı Ödülü’ne layık görüldü. Ödülü takiben yazdığı ilk kitap da bu günlerde basıldı “Karakter ve Liderlik Üzerine Yansımalar.” Kısa süre içinde Türkçe’ye çevrilmesini dilediğim kitap, liderlere klinik psikoloji gözlüğü ile bakarak işletme, mühendislik ve sosyoloji disiplinleri ile baktığımızda göremediğimiz pek çok derin anlayışı su yüzüne çıkarıyor. Ayrıca liderlik meselesiyle ilgili öğrenme sürecinin daha çok uzun yıllar hem kurumsal hem de siyasal alanda devam edeceğini gösteriyor.

Kets De Vires kitapta anlaması zor bir o kadar da ilginç, karmaşık bilgiyi bir araya toplasa da sonunda çok sade bir soruya yanıt arıyor ve faydalı önerilerde bulunuyor. Soru şu; “Yapıları, sektörleri, kaynakları ve kültürleri birbirinden çok farklı olan global şirketleri çalışmak cazip kılan özellikler nelerdir?”

Her ne kadar şirketlerin çoğunun çalışmak için ‘en iyi yer’ olmaktan çok uzak olduğunu söylese de Kets De Vries, temel bir varsayım oluşturuyor; “Ancak liderler izleyenlerinin üniversal motivasyonel ihtiyaçlarına tamamlayıcı özellikte bir yapı tayin ettiklerinde şirketler başarılı olabilir.” Yani şirketin vizyonu, misyonu, stratejisi ve kültürü de bu ihtiyaçlarla paralellik gösterecek. Peki, nedir bu ihtiyaçlar? En basit açıklamalarıyla, fizyolojik ihtiyaçlarımız, haz ihtiyaçlarımız ve tehlike anında kaç ya da savaş gibi tepki verme ihtiyaçlarımız. Buna ilave olarak da bağlanma ve keşfetme ihtiyacımız. Sonuç olarak çalışmak için en iyi yerler çalışanların bu ihtiyaçlarını giderecek üç meta değerlere sahip olan kurumlar;

1. Cemiyet – topluluk olma hali: Başarılı global kurumların liderleri iyi vatandaşlık tutumlarını beslerler. Bunlar karşılıklı destek, saygı ve iş birliğidir. Bu tür kurumlarda çalışanlar bireysel önceliklerini grubun iyiliğinin altında tutarlar. Herkes güvenin olmadığı yerde takım çalışmasının olmayacağını bilir onun için bu kurumların liderleri güven inşa etmeyi öncelik sayarlar. Kolay ulaşılabilirlerdir ve pozisyonlarının güçlerini asla kötüye kullanmazlar. Çalışanlarını karanlıkta bırakmazlar, bilgiyi paylaşırlar ve şeffaf bir politika izlerler. Özellikle değişim için çok pozitif ve destekleyici bir ortam sağlayabildiklerinden insanları motive etme konusunda son derece başarılı bulunurlar.

2. Haz: Başarılı global kurumlarda yeni şeyler denerken ve yaparken keyif almak ve eğlenmek bu kurumların sürekli öğrenen, yaratıcı ve yenilikçi olmalarına dolayısıyla da daha verimli olmalarına sebep olur. Ayrıca eğlence sadece motive edici değildir aynı zamanda keşif ihtiyacını da gidericidir. Bu yaklaşımın en iyi örneklerinden biri olan Richard Branson’la olan görüşmesinde Branson; Eğer çalışanlarınız mutluysa, eğleniyorsa, gülümsüyorsa işlerini iyi yapıyorlar demektir ve müşterilerinizin de şirketinizle ilgili tecrübeleri keyifli olacak demektir. Eğer çalışanlarınız üzgün ve sefilse inanın müşteriniz de o kadar sefil olacaklardır” diyor. BP’nin eski Yönetim Kurulu Başkanı Sir David Simon da “Mizah demek farklı perspektif demektir ve bu özellikle üst pozisyonlara geldiğinizde daha da önemlidir. Ayrıca bir kurumu makine olmakla hayatın parçası olmak arasında ayıran şey de mizah ve eğlencedir” diyor görüşmesinde.

3. Anlam: Herkes para için çalışır ama anlam için ölür. İnsanlar er ya da geç mezarlıktaki en zengin kişi olmanın bir anlamı olmadığı fikrine varırlar dolayısıyla çalışmalarının topluma fayda sağladığını hissetmek, bir anlamı olduğunu düşünmek, gurur duymak, daha fazlasını yapmak için en büyük motivasyondur. Bunun bilincine olan liderler çalışanların yaptıklarıyla, şirketin büyük hedefi ve topluma geri dönüşü arasındaki bağları iyi kurarlar. Sağlık ve ilaç gibi sektörlerdeki şirketlerin doğal bir rekabet avantajına sahip olduklarını söyleyebiliriz. İnsan hayatını iyileştirmek gibi bir amaç için çalışmak kendiliğinden anlam yaratır. Ancak diğer şirketler için de bugün sosyal sorumluluk projelerinin, çevreci politikalarının çalışanlarının gururlu hissetmelerine ve orada bulunmalarına bir anlam yüklemelerine büyük katkısı olmakta.

Kets De Vries ile aynı ödüle sahip bir diğer liderlik hocası Warren Bennis de yıllar önce bir kitabında liderlik tanımını “fikirlerin, insanların ve maceranın bir arada olmasını sağlayan sosyal mimari yapıdır” şeklinde yapmıştı. Artık liderler için mesele bilmekte değil. Bilmekle yapmak arasındaki mesafeyi kapatmakta…